Báo cáo vĩ mô

Dòng vốn bắt đầu quay trở lại cổ phiếu sau khi FED hạ lãi suất lần thứ 3 vào tháng 10/2019 (chi tiết xem tại báo cáo Fund Flow tháng 11) và xu hướng này vẫn tiếp diễn cho đến thời điểm hiện tại. Cụ thể, đã có thêm 14.8 tỷ USD inflow vào các quỹ đầu tư cổ phiếu của các thị trường mới nổi, đưa tổng inflow lũy kế từ đầu tháng 11 lên 24 tỷ USD. Tính ròng từ đầu tháng 11 đến nay, các quỹ cổ phiếu EM chưa có tuần nào bị outflow.

Kể từ cuối quý 1/2019, cơ quan chịu trách nhiệm tổng hợp thông tin thị trường TPDN đã chuyển từ Vụ Tài chính Ngân hàng (Bộ Tài chính) sang Sở giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) và HNX cũng bắt đầu công bố đầy đủ thông tin các đợt phát hành trái phiếu riêng lẻ của các doanh nghiệp theo quy định tại Nghị định 163/2018/NĐ-CP.

Theo thống kê công bố từ HNX và từ các doanh nghiệp, trong năm 2019, có 211 doanh nghiệp thực hiện chào bán tổng cộng 300.588 tỷ đồng trái phiếu, chia làm 807 đợt phát hành trong đó có 12 đợt phát hành không thành công. Tổng số trái phiếu phát hành cả năm là 280.141 tỷ đồng, tương đương 93.2% giá trị chào bán và tăng 25% so với năm 2018. Hầu hết các doanh nghiệp phát hành dưới hình thức riêng lẻ, chỉ có khoảng 6% phát hành ra công chúng bởi các ngân hàng thương mại. Có duy nhất một lô phát hành trái phiếu quốc tế trị giá 300 triệu USD của VPB vào 17/7/2019 với kỳ hạn 3 năm, lãi suất 6.25%/năm và trái phiếu được niêm yết tại Sở giao dịch Chứng khoán Singapore.

Trong suốt 18 tháng qua, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung luôn là yếu tố chi phối lớn nhất tới thị trường toàn cầu. Sự khó lường trong mối quan hệ thương mại của 2 nền kinh tế hàng đầu thế giới mang lại những ảnh hưởng tiêu cực lớn hơn cả những tác động của các đòn thuế quan. Việc Mỹ và Trung Quốc thống nhất nội dung thỏa thuận thương mại một phần ngay trước thời hạn tăng thuế 15/12/2019 đã giúp cả thị trường như trút được gánh nặng. Trong bối cảnh Trung Quốc đang nỗ lực hết sức để hãm đà giảm tốc của nền kinh tế và tổng thống Mỹ cũng cần tập trung vào cuộc đua giữ ghế tại Nhà Trắng, một thỏa thuận vào thời điểm này sẽ có lợi cho cả đôi bên.

GDP quý 4 tăng 6.97%, thấp hơn quý 3 (7.48%) và 9 tháng đầu năm (7.04%). Sự giảm tốc của quý 4 xuất phát từ Nông nghiệp và Công nghiệp trong khi Xây dựng và Dịch vụ đã kéo tăng trưởng chung. Ngành Nông nghiệp quý 4 giảm -0.06% và Công nghiệp tăng 7.92%, đều là mức thấp nhất nhiều năm. Ở chiều ngược lại, Xây dựng tăng 10.32% và Dịch vụ tăng 8.09%, lại là mức cao nhất nhiều năm.

GDP cả năm 2019 tăng 7.02%, dù thấp hơn năm 2018 nhưng là năm thứ 2 liên tiếp đạt trên 7%, ngưỡng không thể đạt được trong 10 năm trước đó. Mặc dù vậy, 7% vẫn thấp hơn khá nhiều so với trung bình tăng trưởng trước khi xảy ra khủng hoảng 2008.

GDP quý 4 tăng 6.97%, thấp hơn quý 3 (7.48%) và 9 tháng đầu năm (7.04%). Sự giảm tốc của quý 4 xuất phát từ 2 lĩnh vực Nông nghiệp và Công nghiệp trong khi Xây dựng và Dịch vụ đã kéo tăng trưởng chung. Ngành Nông nghiệp quý 4 giảm -0.06% và Công nghiệp tăng 7.92%, đều là mức thấp nhất nhiều năm. Ở chiều ngược lại, Xây dựng tăng 10.32% và Dịch vụ tăng 8.09%, lại là mức cao nhất nhiều năm.

Dù chưa ghi nhận bước tiến cụ thể nào trong mối quan hệ Mỹ - Trung nhưng hai nước vẫn khẳng định về triển vọng tiến tới một thỏa thuận giai đoạn 1, nhờ vậy tâm lý tích cực tiếp tục được duy trì trong tháng 11, kênh trú ẩn là JPY và vàng đều giảm giá, lần lượt là -1.35% và -3.24% MoM.

Tín hiệu khả quan về đám phán thương mại khiến tỷ giá USD/CNY có thời điểm đã giảm dưới mốc 7.0 nhưng sau đó tăng trở lại, dao động quanh mức 7.03 CNY/USD. Các chỉ số công nghiệp, bán lẻ, đầu tư đều cho thấy kinh tế Trung Quốc đang đi xuống. Trong tháng 11, PBoC đã giảm đồng loạt 5bps các lãi suất điều hành: lãi suất công cụ cho vay trung hạn – MLF (3.25%/năm), lãi suất repo kỳ hạn 7 ngày (2.5%/năm), lãi suất cho vay cơ bản - LPR kỳ hạn 1 năm (4.15%/năm). Bắc Kinh đang chấp nhận đánh đổi những rủi ro của hệ thống ngân hàng và nguy cơ lạm phát để kích thích nền kinh tế đang giảm tốc. Trong bối cảnh đó, áp lực giảm giá của đồng CNY vẫn còn lớn.

Chỉ số công nghiệp tháng 11 tăng +5.4% so với cùng kỳ, là mức tăng thấp nhất 34 tháng và chỉ xấp xỉ một nửa mức tăng của 10 tháng đầu năm là +9.5%. Sự sụt giảm mạnh của sản xuất công nghiệp tháng 11 đến từ nhiều cấu thành. Khai khoáng giảm -5.3% trong khi 10 tháng còn tăng +1.2%; Công nghiệp chế biến chế tạo tăng thấp +6.5% (10 tháng tăng +10.8%)

Sau khi hút vốn mạnh trong năm 2017, các quỹ đầu tư cổ phiếu vẫn giữ chân được dòng vốn trong gần hết năm 2018. Tuy vậy, sức ép của lần tăng lãi suất thứ 4 trong tháng 12/2018 đã khởi đầu cho sự dịch chuyển dòng vốn từ cổ phiếu sang trái phiếu. Trong 11 tháng kể từ tháng 12/2018 đến tháng 10/2019, đã có 277 tỷ USD rút khỏi các quỹ đầu tư cổ phiếu trên toàn cầu. Đây là đợt rút vốn mạnh nhất và kéo dài nhất của cổ phiếu trong vòng 4 năm trở lại đây. Cùng thời gian này, các quỹ đầu tư trái phiếu có inflow 372 tỷ USD.

Thị trường tài chính toàn cầu vẫn chịu tác động bởi chiến tranh thương mại Mỹ -Trung, tiến trình Brexit và điều hành lãi suất của Cục dự trữ Liên bang Mỹ (FED). Dù có những diễn biến đan xen nhưng nhìn chung các biến số này đều khá tích cực trong tháng 10 vừa qua. Cụ thể, Mỹ và Trung Quốc đã thống nhất tạm dừng các kế hoạch nâng thuế sau cuộc gặp 10-11/10 và đang hướng gần đến một thỏa thuận thương mại giai đoạn 1; thời hạn Brexit cũng được kéo dài thêm 3 tháng, đến 31/3/2019; và FED đã chính thức hạ lãi suất lần thứ 3 trong năm nay, xuống mức 1.5-1.75%/năm.

Tiếp nối xu hướng phục hồi từ quý 2, xuất khẩu tăng +11.2% trong quý 3 sau khi chỉ tăng +7.1% trong 6T2019, từ đó kéo tăng trưởng 9 tháng lên +8.4%. Ngược lại tăng trưởng nhập khẩu giảm nhẹ trong quý 3, kéo tăng trưởng 9T2019 về bằng với xuất khẩu ở mức +8.4%. Xuất siêu quý 3 đạt 5.44 tỷ USD, tăng mạnh so với 6 tháng đầu năm là 1.71 tỷ USD. Giá trị xuất khẩu hàng hóa 9T2019 đạt 194.6 tỷ USD, nhập khẩu là 187.5 tỷ USD, thặng dư thương mại ở mức cao kỷ lục 7.15 tỷ USD.

Xuất khẩu của nhóm doanh nghiệp trong nước tiếp tục là động lực thúc đẩy tăng trưởng. Nhóm này đạt mức tăng +16.8% trong 9T2019, tăng mạnh so với mức +12% trong 6T2019. Trong khi đó tăng trưởng của khối FDI vẫn khá yếu ở mức 5.7%. Tỷ trọng xuất khẩu của nhóm trong nước tăng lên 31.5% trong 9T2019 so với mức 29.5% trong năm 2018.

Chỉ số công nghiệp chế biến chế tạo duy trì đi ngang nhờ sự cải thiện của công nghiệp điện tử, tuy nhiên nhiều ngành công nghiệp chế biến chế tạo đã tăng trưởng chậm lại. Sản xuất xe có động cơ tháng 10 giảm -3.2%, mức thấp nhất 20 tháng (trong khi nhập khẩu ô tô vẫn tăng). Tính chung 10 tháng, sản xuất xe có động cơ chỉ tăng 7.6% (cùng kỳ tăng 15.8%). Chính sách bảo hộ sản xuất trong nước, trong đó có sản xuất ô tô dường như vẫn chưa mang lại hiệu quả rõ rệt. Trong bối cảnh xuất khẩu hàng hóa sẽ khó khăn, để có tăng trưởng thì cần tích cực bảo hộ để các doanh nghiệp trong nước, nhất là các doanh nghiệp tư nhân Việt nam có cơ hội tồn tại.

Những tổn hại với nền kinh tế Trung Quốc trong cuộc đối đầu với Mỹ đang ngày càng rõ nét, các chỉ số về sản xuất công nghiệp, bán lẻ đều thấp hơn kỳ vọng, tín dụng tăng trưởng yếu, Thủ tướng Trung Quốc thừa nhận rằng tăng trưởng kinh tế 2019 khó đạt được 6%. Để tránh phải trải qua kỳ nghỉ lễ quốc khánh u ám, Trung Quốc đã có các động thái “xuống thang” với thông báo miễn thuế trong vòng 1 năm với 16 mặt hàng Mỹ đang bị áp thuế 25%, cử phái đoàn cấp thấp tới Washington và đưa ra kế hoạch nhập khẩu đậu tương và thịt lợn từ Mỹ. Hai bên tuyên bố nối lại đàm phán cấp cao vào ngày 10-11/10.

GDP quý 3 tăng +7.31%, mức tăng cao nhất 3 quý (quý 1 và quý 2 tăng +6.82% và +6.71%) và cao hơn so với quý 3 cùng kỳ 2018 (+6.82%). Công nghiệp chế biến chế tạo tăng cao +11.68% cùng với Khai khoáng tăng trưởng dương +4.5% đã bù đắp cho ngành Nông nghiệp tăng trưởng âm -0.08%. Tính chung 9 tháng, tăng trưởng GDP đạt +6.98%, bằng đúng mức tăng của 9 tháng 2018 và cao hơn so với mục tiêu 6.6-6.8% của năm 2019. 

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (SBV) thông báo giảm đồng loạt 25bps các lãi suất điều hành kể từ hôm nay, ngày 16/9/2019. Vậy ý nghĩa của động thái này là gì và sẽ tác động đến nền kinh tế nói chung và thị trường chứng khoán nói riêng như thế nào?